Πριν μιλήσουμε για τη συμβολή της θεατρικής έκφρασης, χρειάζεται να καταλάβουμε τι κάνουμε σε αυτήν την ομάδα. Δεν αναφέρομαι στις δραστηριότητες που χρησιμοποιούμε, αλλά στον σκοπό για τον οποίο τις κάνουμε.
Στη θεατρική έκφραση αυτό που πρώτιστα μας ενδιαφέρει είναι το ίδιο το βίωμα της θεατρικής πράξης. Το Τώρα. Ο στόχος δεν είναι το ανέβασμα μιας παράστασης (που και αυτό μπορεί να κάνουμε), αλλά αυτό που αισθανόμαστε και αποκομίζουμε από την όλη διαδικασία. Η διαδικασία επομένως αυτή χρειάζεται να προσαρμόζεται στις ανάγκες των ανθρώπων στους οποίους απευθύνεται. Μια θεραπευτική δομή είναι ένας χώρος που φιλοξενεί ανθρώπους που νοσούν. Έχουν πάνω απ’ όλα ανάγκη να χαρούν και να τονώσουν την αυτοπεποίθησή τους. Η σχέση εμπιστοσύνης που χτίζεται ανάμεσα σε εμάς και τους μαθητές μας, όπως και ανάμεσα στα μέλη της ομάδας, είναι προϋπόθεση για να ευχαριστηθούν όλοι τη διαδικασία.
Στη θεατρική ομάδα
-Διασκεδάζουμε. Αυτό είναι από μόνο του πολύ σημαντικό. Πολλές φορές, άνθρωποι που δεν γνωρίζουν τον χώρο των ψυχικών παθήσεων νομίζουν ότι στην ομάδα υπάρχει ένα κλίμα βαρύ. Το αντίθετο. Περνάμε καλά! Θα εκπλαγείτε από το χιούμορ των μελών της ομάδας, όταν νιώσουν ελεύθεροι και ασφαλείς να εκφραστούν. Όλα γίνονται με ανάλαφρη αίσθηση παιχνιδιού.
-Ασκούμε το σώμα μας και τη φωνή μας. Αυτά έχουμε. Με αυτά επικοινωνούμε με τον κόσμο. Ερχόμαστε σε συνειδητή επαφή μαζί τους και γυμνάζουμε την εκφραστική τους ικανότητα. Παράλληλα, αποκτούμε καλύτερη φυσική κατάσταση.
-Εκφραζόμαστε. Εκφράζουμε συναισθήματα, ιδέες, βιώματα. Η έκφραση όμως από μόνη της δεν αρκεί. Χρειάζεται να γίνει επικοινωνία. Γι' αυτό και μαθαίνουμε να εκφραζόμαστε με τρόπο δομημένο και δημιουργικό, προκειμένου η επικοινωνία με τους άλλους να μας δώσει ευχαρίστηση και ικανοποίηση.
-Ερχόμαστε σε επαφή με τα συναισθήματά μας. Για να μπορέσουμε να εκφράσουμε συναισθήματα, προϋπόθεση είναι ότι αναγνωρίζουμε και ερχόμαστε σε επαφή με αυτά μας τα συναισθήματα. Πολλές φορές, πριν προχωρήσουμε σε δράσεις έκφρασης συναισθημάτων, ζητάω από τους μαθητές μου να ονομάσουν συναισθήματα. Συναισθήματα που όλοι οι άνθρωποι αισθανόμαστε: ενθουσιασμό, ικανοποίηση, ευγνωμοσύνη, απογοήτευση, ζήλεια κ.τ.λ. Συχνά, μου λένε ως συναίσθημα τη λέξη φιλία ή «περιμένω κάτι». Όταν ρωτάω: «Περιμένεις κάτι και πώς νιώθεις γι' αυτό;», δυσκολεύονται να απαντήσουν. Προσδιορίζουμε, λοιπόν, την έννοια του συναισθήματος, πριν προχωρήσουμε στην έκφρασή του.
-Αναπτύσσουμε τη δημιουργικότητα. Διοχετεύουμε την ενέργεια, τη φαντασία και τη σκέψη σε δραστηριότητες δημιουργικές. Κάνουμε τις ιδέες θεατρικές πράξεις και μαθαίνουμε να βάζουμε στόχους και να τους υλοποιούμε.
-Καλλιεργούμε τη θετική σκέψη. Το σκεπτικό της ομάδας έχει να κάνει με το «πώς μπορώ να κάνω κάτι» και όχι με το «αυτό είναι δύσκολο για μένα». Μαθαίνουμε να σκεφτόμαστε θετικά, ώστε να ξεπερνάμε δυσκολίες. Π.χ. ένας αυτοσχεδιασμός μπορεί αρχικά να φαίνεται σε κάποιους δύσκολος. «Για να δούμε…., ας ακούσουμε τις ιδέες όλων. Είναι σίγουρο ότι δεν μπορούμε να το κάνουμε;». Ακόμα και με λίγη δική μας βοήθεια, πάντα βρίσκεται ο τρόπος.
-Ανακαλύπτουμε και καλλιεργούμε ικανότητες. Όπως και το θέατρο, η θεατρική έκφραση εμπεριέχει όλες τις τέχνες. Μουσική, χορό, ζωγραφική, συγγραφή, υποκριτική. Ενθαρρύνουμε το ενδιαφέρον και τις ιδιαίτερες κλίσεις καθενός. Τους δίνουμε χώρο να αναπτυχθούν και τις εντάσσουμε στην ομάδα.
-Επικοινωνούμε – Συνεργαζόμαστε – Συνυπάρχουμε. Όλα τα παραπάνω συγκλίνουν σε αυτές τις τρεις λέξεις. Δίνουμε και παίρνουμε. Ανταλλάσσουμε σκέψεις και εμπειρίες. Μαθαίνουμε να συνεργαζόμαστε. Συζητάμε, προτείνουμε, ακούμε τις προτάσεις των άλλων, διεκδικούμε αλλά και υποχωρούμε. Συνυπάρχουμε, με τρόπους θετικούς και δημιουργικούς, παίρνοντας ευχαρίστηση από αυτό.
-Κατανοούμε την ανάγκη ύπαρξης κανόνων. Καταλαβαίνουμε ότι, για να λειτουργήσει η ομάδα και να είναι ευχάριστη σε όλους η εμπειρία, χρειάζεται να σεβαστούμε τους απαραίτητους για τη συνύπαρξή μας κανόνες της ομάδας.
Κανόνες ομάδας
Οι κανόνες αυτοί -και στους οποίους χρειάζεται όλοι να συμφωνήσουμε- ορίζουν το πλαίσιο στο οποίο λειτουργούμε και είναι απαραίτητοι για να υπάρξει η ελευθερία στην έκφραση και η καλή συνεργασία των μελών.
- Σεβόμαστε ο ένας τον άλλον.
- Είμαστε στον χώρο στην ώρα μας.
- Δεν τρώμε και φυσικά δεν καπνίζουμε κατά τη διάρκεια της συνάντησης.
Μέσα από τα παραπάνω, η αυτοπεποίθηση των μελών τονώνεται. Η έκφραση γίνεται περισσότερο ευλύγιστη και δεκτική στην έκφραση του άλλου. Κοινωνικοποιούμαστε και αποκτούμε μια πιο ευρύχωρη και αισιόδοξη οπτική στη ζωή. Και φυσικά περνάμε καλά και έχουμε ένα αίσθημα ψυχικής ανάτασης. Η θεατρική ομάδα λειτουργεί, πολλές φορές, σαν ένα είδος μετασχηματιστή ενέργειας. Η αρνητική ή βαριά διάθεση που μπορεί να αισθάνεται κάποιος στην αρχή της συνάντησης, συχνά, τελειώνοντας, έχει μετατραπεί σε περισσότερο ευχάριστη και αισιόδοξη. Συνηθίζω να συζητάω με τους μαθητές μου, ώστε να αναγνωρίζουν τι είναι αυτό που τους βοήθησε να νιώσουν καλύτερα και να το αναζητούν και στην έξω από την ομάδα ζωή. Είτε αυτό είναι το να διαβάσουν ένα βιβλίο, να δουν έναν φίλο ή να γραφτούν στο γυμναστήριο, είναι σημαντικό να δώσει η ομάδα ώθηση, για να ασχοληθούν και με άλλες δραστηριότητες.
