Ενισχύοντας τη Μνήμη και την Αυτονομία

Η άνοια (Dementia) είναι μια προοδευτική νευροεκφυλιστική διαταραχή που επηρεάζει εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Σύμφωνα με το DSM-V, η άνοια περιγράφεται ως Μείζονα Νευρογνωσιακή Διαταραχή (Major Neurocognitive Disorder) και τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι η σημαντική γνωστική έκπτωση σε μια ή περισσότερες περιοχές, όπως τις εκτελεστικές λειτουργίες, την μνήμη, την μάθηση και την κοινωνική συμμετοχή. Η διαταραχή μπορεί να προκληθεί από ένα ευρύ φάσμα ασθενειών και τραυματισμών του εγκεφάλου. Αν και επηρεάζει και νεότερες ηλικίες, παρατηρείται συχνότερα στους ηλικιωμένους, με τον επιπολασμό της να αυξάνεται με την ηλικία.

Η νόσος Alzheimer αποτελεί τη συνηθέστερη μορφή άνοιας και διαγιγνώσκεται το 60% των περιπτώσεων (Wold Alzheimer Report, 2024). Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (2021), αναμένεται τριπλασιασμός του αριθμού των ατόμων με άνοια έως το 2050, φτάνοντας τα 152 εκατομμύρια. Η άνοια είναι επίσης, η 7η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως, πάραυτα παραμένει υποχρηματοδοτούμενη συγκριτικά με άλλες ασθένειες.

Η Συμβολή της Εργοθεραπείας

Η Εργοθεραπεία διαδραματίζει καίριο ρόλο στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων με άνοια και στην σταθεροποίηση της κατάστασης υγείας τους. Στόχος της είναι η διατήρηση της αυτονομίας, της λειτουργικότητας και της συναισθηματικής ευεξίας των ασθενών, μέσω παρεμβάσεων προσαρμοσμένων στις ανάγκες τους. Η Εργοθεραπεία ενισχύει δεξιότητες αυτοφροντίδας, παραγωγικότητας και ψυχαγωγίας, ενθαρρύνοντας τους ασθενείς να διατηρήσουν τη μέγιστη δυνατή αυτονομία.

Δραστηριότητες Εργοθεραπείας στο Κλινικό Πλαίσιο

Οι Εργοθεραπευτικές παρεμβάσεις σε άτομα με άνοια περιλαμβάνουν:

1. Ενίσχυση Γνωστικών Δεξιοτήτων: Παιχνίδια μνήμης, όπως κάρτες με εικόνες αντικειμένων καθημερινής χρήσης ή ζώων, και ασκήσεις επίλυσης προβλημάτων. Στόχος είναι η ενδυνάμωση των γνωστικών δεξιοτήτων (cognitive skills), μέσω ερωτήσεων και παιχνιδιών.
2. Εκπαίδευση σε Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής (ΔΚΖ): Ανάλυση και εκτέλεση βημάτων για βασικές δραστηριότητες, όπως το ντύσιμο. Μέσω παιχνιδιών και ερωτήσεων γίνεται ανάλυση Έργου (tasks), ώστε να τους επανεκπαιδεύσουμε σε δραστηριότητες καθημερινές που έχουν νόημα για εκείνους.
3. Λεπτή Κινητικότητα και Συντονισμός: Εξάσκηση της λεπτής κινητικότητας και του συντονισμού, μέσω χειροτεχνιών και της ζωγραφικής. Η τέχνη της ζωγραφικής αποτελεί μέσω έκφρασης των συναισθημάτων και της κατάστασης που βιώνει το άτομο (Deshmukh et al, 2018). Έτσι, μειώνεται το  άγχος και βελτιώνεται η διάθεση, αφού ενισχύεται σε σημαντικό βαθμό η αίσθηση του σκοπού και της ελευθερίας.
4. Ψυχαγωγία και Κοινωνικοποίηση: Δραστηριότητες όπως η μουσικοθεραπεία, όπου τα ακουστικά ερεθίσματα βοηθούν στην σύνδεση αναμνήσεων με το παρελθόν, μειώνουν την κοινωνική απομόνωση και βελτιώνουν τη διάθεση (Dorris et al, 2021).

Ο Εργοθεραπευτής σχεδιάζει και εφαρμόζει δομημένες δραστηριότητες με στόχο την ενίσχυση της μνήμης, της προσοχής και της αυτοεκτίμησης. Η συνεργασία των μελών βοηθάει στην άμεση κοινωνικοποίησή τους, αυξάνοντας έτσι την αποτελεσματικότητα των ομάδων (Uceda-Portillo et al, 2024). Πάντα λαμβάνουμε υπόψιν το περιβάλλον των ασθενών, καθώς θέλουμε να είναι ήρεμο, οργανωμένο, ασφαλές και να το νιώθουν οικείο. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζουμε σταδιακά την εμπιστοσύνη τους και προωθούμε ένα κλίμα ευχάριστο για την μέγιστη αποδοτικότητά τους.

Συνοψίζοντας, η Εργοθεραπεία δεν είναι απλώς θεραπευτική πρακτική, αλλά μια ολιστική προσέγγιση γεμάτη αφοσίωση, αγάπη και σεβασμό προς τον ασθενή.

Μην ξεχνάμε άλλωστε, ότι όλοι μπορεί να βρεθούμε στη θέση του πάσχοντος...